سمیه بهمن آبادی؛ محمد رضا فلسفی نژاد؛ نورعلی فرخی؛ اصغر مینائی
چکیده
شناسایی عواقب تخطی از مفروضه‌های مدل‌های اندازه‌گیری از دغدغه‌های اصلی در حوزه روانسنجی است، هدف پژوهش حاضر، مطالعه نقش نقض مفروضه تک بعدی بودن در خطای همترازسازی در نظریه کلاسیک و نظریه سؤال پاسخ بود. روش پژوهش آزمایشی و طرح آن طرح عاملی 3×3 بود. جامعه آماری شامل کلیه داوطلبان گروه ریاضی و فیزیک کنکور سراسری سال‌های 1396 و 1397 بود. ...
بیشتر
شناسایی عواقب تخطی از مفروضه‌های مدل‌های اندازه‌گیری از دغدغه‌های اصلی در حوزه روانسنجی است، هدف پژوهش حاضر، مطالعه نقش نقض مفروضه تک بعدی بودن در خطای همترازسازی در نظریه کلاسیک و نظریه سؤال پاسخ بود. روش پژوهش آزمایشی و طرح آن طرح عاملی 3×3 بود. جامعه آماری شامل کلیه داوطلبان گروه ریاضی و فیزیک کنکور سراسری سال‌های 1396 و 1397 بود. گروه نمونه عبارت از 5000 نفر از داوطلبان بود که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. آزمون مورد همترازسازی آزمون ریاضی (55 سؤالی) کنکور سراسری بود که با استفاده از آن سه نوع داده 20 سؤالی با ساختار متفاوت تک بعدی، دو بعدی و سه‌بعدی تشکیل شد. داده‌ها با استفاده از سه روش همصدک، نمره واقعی و نمره مشاهده شده همتراز شدند. برای ارزیابی اثرات بعدیت و روش‌های همترازسازی از آماره‌های خطای استاندارد همترازسازی، سوگیری و خطای جذر میانگین مربعات استفاده شد و برای تعیین آماره‌های خطا، نتایج همترازسازی در هر سه مجموعه داده و سه روش همترازسازی در نمونههای مختلف 20 بار تکرار شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که تخطی از بعدیت، خطای استاندارد همترازسازی، سوگیری نتایج همترازسازی و میزان خطای جذر میانگین مربعات را افزایش می‌دهد. سوگیری نتایج همترازسازی در روش‌های نظریه کلاسیک بیشتر از روش‌های نظریه سؤال پاسخ است و تأثیر تخطی از بعدیت در خطاهای همترازسازی در مدل‌های نظریه کلاسیک و نظریه سؤال پاسخ تفاوتی نداشت.
حسن مشتاقیان ابرقوئی؛ محمد رضا فلسفی نژاد؛ علی دلاور؛ نورعلی فرخی
چکیده
مشخص کردن گزینه‌های انحرافی به‌عنوان منابع کنش افتراقی سؤال (DIF) در سؤال‌های چند ارزشی اهمیت بسزایی برای طراحان و تحلیل گران سؤال دارد. هرچند DIF روش معمول بررسی تغییرناپذیری اندازه‌گیری است؛ این رویکرد به‌خصوص در سؤال‌های چندگزینه‌ای با چالش‌ها و محدودیت‌هایی همراه است. هدف این مطالعه، ارزیابی رویکرد لوجیت آشیانه‌ای (NLM) در ...
بیشتر
مشخص کردن گزینه‌های انحرافی به‌عنوان منابع کنش افتراقی سؤال (DIF) در سؤال‌های چند ارزشی اهمیت بسزایی برای طراحان و تحلیل گران سؤال دارد. هرچند DIF روش معمول بررسی تغییرناپذیری اندازه‌گیری است؛ این رویکرد به‌خصوص در سؤال‌های چندگزینه‌ای با چالش‌ها و محدودیت‌هایی همراه است. هدف این مطالعه، ارزیابی رویکرد لوجیت آشیانه‌ای (NLM) در شناسایی سؤال‌های حاوی کنش افتراقی گزینه‌های انحرافی (DDF) با استفاده از روش تحقیق آزمایشی (داده‌های شبیه‌سازی) و روش توصیفی-تحلیلی (داده‌های واقعی) بود. 6 سؤال، تحت شرایط مختلف دشواری و شیب، توزیع توانایی، وجود یا نبود کنش افتراقی و بزرگی DIF/DDF با نمونه‌ای به حجم 2000 و با 50 تکرار شبیه‌سازی شد. همچنین، داده‌های فرم D آزمون ریاضی کنکور 1397 با نمونه‌ای تصادفی به حجم 2000 مرد و زن، نمونه واقعی را تشکیل می‌داد. بر اساس نتایج تحلیل داده‌های شبیه‌سازی: رویکرد لوجیت آشیانه‌ای به‌طور متوسط 88 درصد سؤال‌های DIF دار و 97 درصد سؤال‌های DDF دار تحت شرایط مختلف را آشکار نمود. نرخ خطای نوع اول در اغلب شرایط بسیار نزدیک به ارزش‌های مورد انتظار نظری بود هرچند در شرایط توزیع نابرابر، مقداری تورم خطا نشان داد. بر اساس یافته‌های شبیه‌سازی، نرخ تشخیص کنش افتراقی متأثر از پارامترهای سؤال (دشواری و شیب) بود و با افزایش سطح DIF و یا DDF نرخ رد افزایش می‌یافت. مبتنی بر تحلیل داده‌های واقعی، 2 سؤال به‌طور هم‌زمان هردوی DIF (بزرگ و متوسط) و DDF (جزئی تا متوسط) را به نمایش گذاشت، درحالی‌که در رویکرد رقیبِ پاسخ اسمی، 11 سؤال به‌عنوان سؤال با کنش افتراقی شناسایی شد؛ بنابراین همان‌طور که انتظار می‌رفت رویکرد NLM مبتنی بر استراتژی «تقسیم‌بر گزینه‌های انحرافی» تعداد سؤال‌های کمتری را به‌عنوان DIF / DDF دار ردگیری نمود. رویکرد دومرحله‌ای مدل لوجیت آشیانه‌ای، ضمن تفکیک آزمون DDF از DIF، امکان ارزیابی روشن از اینکه آیا گزینه‌های انحرافی مسئول احتمالی DIF هستند را میسر می‌سازد. ازآنجاکه آزمون‌های سرنوشت‌ساز نقش ویژه‌ای در گزینش افراد دارند و تحلیل‌های DIF و DDF جایگاه ویژه‌ای در تعیین اعتبار و نامتغیر بودن اندازه‌گیری سؤال‌های این آزمون‌ها دارند، پیشنهاد می‌شود جهت سرند کردن سؤال‌های سودار تحلیل‌های جامع DIF / DDF مبتنی بر رویکردهای لوجیت آشیانه‌ای مورداستفاده قرار گیرد.
میثم صادقی؛ محمد رضا فلسفی نژاد؛ علی دلاور؛ نورعلی فرخی؛ احسان جمالی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر شناسایی وزن هریک از دروس سوابق تحصیلی و نمره کل سازی براساس رویکرد روانسنجی مدل پیوسته IRT و رویکردهای مبتنی بر نظر متخصصان تاپسیس و AHP، و همچنین مقایسه اثر مدل وزن دهی بر رتبه بندی و پایایی روش های وزن دهی و نمره کل سازی سوابق تحصیلی بود. روش پژوهش حاضر ترکیبی بود. به منظور اجرای پژوهش در بخش اول 11 آیتم(دروس) سوابق تحصیلی ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر شناسایی وزن هریک از دروس سوابق تحصیلی و نمره کل سازی براساس رویکرد روانسنجی مدل پیوسته IRT و رویکردهای مبتنی بر نظر متخصصان تاپسیس و AHP، و همچنین مقایسه اثر مدل وزن دهی بر رتبه بندی و پایایی روش های وزن دهی و نمره کل سازی سوابق تحصیلی بود. روش پژوهش حاضر ترکیبی بود. به منظور اجرای پژوهش در بخش اول 11 آیتم(دروس) سوابق تحصیلی از گروه متخصصان مورد نظرخواهی قرار گرفت و با استفاده از تکنیک های تاپسیس و AHP وزن دهی و اولویت بندی شد. در بخش دوم نمرات دروس نهایی سال سوم متوسطه داوطلبان و پذیرفته شدگان رشته های روانشناسی و مشاوره در دگروه علوم انسانی از سازمان سنجش دریافت شد و جهت برآورد نمرات تتا استفاده شد. به منظور مقایسه ی مدل های مختلف وزن دهی و نمره کل سازی، ابتدا گروه نمونه براساس نمرات حاصل از هر سه رویکرد رتبه بندی شده، و از لحاظ شاخص های پراکندگی و میزان تفاوت رتبه ها مقایسه شد. نتایج مقایسه سه رویکرد نشان داد بیشترین واریانس مربوط به روش نمره کل سازی با مدل پیوسته IRT است. نتایج تحلیل آماری مبنی بر آزمون ویل کاکسون جهت مقایسه متوسط رتبه ها نشان داد در حجم نمونه ی کم روش وزن دهی به هر سه روش نسبت به روش وزن های یکسان تفاوت معنادار در رتبه ها ایجاد می کند و بنابراین مدل وزن دهی در رتبه بندی داوطلبان در حجم نمونه کم تاثیر می گذارد. اما بین سه مدل وزن دهی تفاوت معناداری در رتبه بندی داوطلبان مشاهده نمی شود. همچنین نتایج نشان داد در حجم نمونه بالا(2000 نفر) روش وزن دهی به هر سه روش نسبت به روش وزن های یکسان تفاوت معنادار در رتبه ها ایجاد می کند. نتایج تحلیل داده ها نشان داد نمرات بدست آمده از مدل پیوسته IRT نسبت به دو روش دیگر در رتبه بندی داوطلبان تاثیر متفاوتی می گذارد . نمرات روش IRT پایایی بالاتری نسبت به روش های مبتنی بر نظر خواهی از متخصصان دارد. با این وجود به نظر نمی رسد روش وزن دهی بر میزان پایایی نمرات تاثیر معناداری داشته باشد.
سارا یداللهی؛ محمدرضا فلسفی نژاد؛ احمد برجعلی؛ نورعلی فرخی
چکیده
تفسیر نمرات و درک عمیق تفاوت‌های درون فردی آزمودنی‌ها مستلزم تحلیل نیمرخ می‌باشد که خود از چالش‌های جدی مطالعات حوزة روانسنجی است. هدف پژوهش بررسی تحلیل نیمرخ با استفاده از مقیاس‌بندی چندبعدی (PAMS) و کاربست آن در استخراج نیمرخ‌های زیربنایی آزمون هوشی وکسلر کودکان-4 بود. جامعة آماری پژوهش کلیة دانش‌آموزان دورة ابتدایی در منطقة ...
بیشتر
تفسیر نمرات و درک عمیق تفاوت‌های درون فردی آزمودنی‌ها مستلزم تحلیل نیمرخ می‌باشد که خود از چالش‌های جدی مطالعات حوزة روانسنجی است. هدف پژوهش بررسی تحلیل نیمرخ با استفاده از مقیاس‌بندی چندبعدی (PAMS) و کاربست آن در استخراج نیمرخ‌های زیربنایی آزمون هوشی وکسلر کودکان-4 بود. جامعة آماری پژوهش کلیة دانش‌آموزان دورة ابتدایی در منطقة 6 شهر تهران بود. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی و تعداد 200 نفر دانش‌آموز به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای از جامعة موردنظر انتخاب شدند و تمام خردهمقیاسهای آزمون وکسلر کودکان-4 را تکمیل کردند. تحلیل نتایج با استفاده از رویة PAMS به استخراج سه نیمرخ تراکمی منجر شد که از معناداری برخوردار بودند و با توجه به کرانههای ابعادی آن‌ها نیمرخ سرعت پردازش در مقابل حافظة فعال، نیمرخ دانش واژگانی در مقابل هشیاری دیداری و نیمرخ استدلال ادراکی در مقابل درک و فهم کلامی نامگذاری شدند. استفاده از نیمرخ‌های به دست آمده از رویة PAMS در درک بهتر موقعیتهای بالینی و تفسیر عمیقتر نتایج آزمون سودمند است. تلویحات کاربردی و بالینی با تکیه بر پارامترهای فردی مورد بحث قرار گرفت
نگار شریفی یگانه؛ محمد رضا فلسفی نژاد؛ نورعلی فرخی؛ احسان جمالی
چکیده
زمینه: یکی از چالش‌های اساسی گذر از آزمون‌های مداد – کاغذی به انطباقی کامپیوتری عادلانه بودن است که ارزیابی آن در چارچوب کارکرد افتراقی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی کارکرد افتراقی، ارزیابی عوامل مداخله‌گر در میزان آشکارسازی و معرفی روش بهینه مطالعه کارکرد افتراقی در سنجش انطباقی کامپیوتری بود. روش: ...
بیشتر
زمینه: یکی از چالش‌های اساسی گذر از آزمون‌های مداد – کاغذی به انطباقی کامپیوتری عادلانه بودن است که ارزیابی آن در چارچوب کارکرد افتراقی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی کارکرد افتراقی، ارزیابی عوامل مداخله‌گر در میزان آشکارسازی و معرفی روش بهینه مطالعه کارکرد افتراقی در سنجش انطباقی کامپیوتری بود. روش: با توجه به مسئله پژوهش از روش تجربی استفاده شد. گردآوری داده‌ها و دستکاری متغیرها با استفاده از روش شبیه‌سازی صورت گرفت. پاسخ‌های گروه نمونه 1000 نفری (گروه مرجع و کانونی با حجم یکسان 500 نفری) به بانک 55 سؤالی دوارزشی براساس مدل لجستیک سه‌پارامتری در 20 تکرار شبیه سازی شد. 15 سؤال بانک از نظر نوع و اندازه کارکرد افتراقی دستکاری شدند و اثر آزمون براساس تفاوت میانگین توانایی گروه‌های مقایسه تعیین گردید. آزمون انطباقی کامپیوتری 30 سؤالی با نرم‌افزار Firestar اجرا شد. تحلیل کارکرد افتراقی با روش رگرسیون لجستیک و آزمون نسبت درستنمایی صورت گرفت و روش‌ها براساس توان و خطای نوع اول مقایسه شدند. یافته‌ها: میزان خطای نوع اول روش آزمون نسبت درستنمایی کم‌تر از رگرسیون لجستیک بود. توان هر دو روش متاثر از نوع، مقدار کارکرد افتراقی و اثر آزمون بود. روش آزمون نسبت درستنمایی در شناسایی کارکرد افتراقی یکنواخت در هر دو موقعیت اثر و بدون اثر نسبت به روش رگرسیون لجستیک توان بیشتری داشته است و با افزایش شدت کارکرد افتراقی توان نیز افزایش یافته است. در ارزیابی کارکرد افتراقی غیریکنواخت تفاوتی بین روش‌ها مشاهده نشد و هر دو روش توان کمی داشتند. نتیجه‌گیری: با توجه به توان و میزان خطای نوع اول، روش آزمون نسبت درستنمایی رویکرد مطلوب در بررسی کارکرد افتراقی یکنواخت است، در حالی که ارزیابی کارکرد افتراقی غیریکنواخت مستلزم مطالعات تکمیلی می‌باشد.
سمیه پوراحسان؛ محمد رضا فلسفی نژاد؛ علی دلاور؛ نورعلی فرخی؛ احمد برجعلی
چکیده
هدف از انجام این پژوهش، کاربست رویکرد چندسطحی درتعیین نقش مولفه‌های ناکارآمد فراشناختی مرتبط با گرایش به مصرف دانش-آموزان استان کرمان بود. روش این تحقیق همبستگی بود و برای انجام این تحقیق 1000 نفر از دانش‌آموزان استان کرمان با روش نمونه-گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های آمادگی اعتیاد زرگر، ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش، کاربست رویکرد چندسطحی درتعیین نقش مولفه‌های ناکارآمد فراشناختی مرتبط با گرایش به مصرف دانش-آموزان استان کرمان بود. روش این تحقیق همبستگی بود و برای انجام این تحقیق 1000 نفر از دانش‌آموزان استان کرمان با روش نمونه-گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های آمادگی اعتیاد زرگر، پرسشنامه فراشناختی ولز استفاده شد. نتایج رویکرد چندسطحی با استفاده از مدل آنووای یک‌راهه با اثرات تصادفی نشان داد که چهار مولفه (باورهای مثبت در مورد نگرانی، باورهای منفی در مورد نگرانی، اطمینانشناختی پایین و خودآگاهی‌شناختی) واریانس گرایش به اعتیاد را حدود 49 درصد در سطح مدرسه تبیین کرد. همچنین مدل عرض از مبدا تصادفی، 12 درصد از واریانس سطح دانش‌آموز را در گرایش به مصرف مواد تبیین می‌کنند، معناداری خی‌دو با مقدار 37/983 در سطح معناداری (P<0/001) در اینجا نشان‌دهنده تغییر معنادار مدل پوچ و مدل 1 است در پاسخ به این سوال که چقدر رابطه بین گرایش به سوءمصرف مواد و مولفه‌های سطح دانش‌آموزان در بین مدارس مشابه است از مدل کامل با متغیرهای سطح دانش‌آموز و مدرسه یعنی مدل 2 استفاده شد. در مدل 2 نتایج نشان داد که در سطح مدرسه میانگین باور مثبت و خودآگاهی شناختی با گرایش به سوءمصرف مواد رابطه معناداری دارد ولی میانگین اطمینانشناختی و باورمنفی با گرایش به سوءمصرف رابطه معناداری ندارد در حالی‌که در سطح دانش‌آموزان اطمینانشناختی و باورمنفی با گرایش به مصرف مواد رابطه معناداری در سطح (P<0/01) دارد. در مجموع می‌توان بیان داشت که در زمینه متغیرهای مرتبط با نمونه‌هایی که ماهیت آشیانه‌ای دارند، لزوم استفاده از همه سطوح در تحلیل داده‌ها الزامی است.
سمیه کهدویی؛ محمدرضا فلسفی نژاد؛ احمد برجعلی
چکیده
زمینه: دستیابی به موفقیت در رشتة تحصیلی مهم‌ترین غایت آموزشی و تعیین نقش ویژگی‌های فردی و عوامل محیطی بر این سازه به منظور تدوین نظام جامع و مدونی در زمینة هدایت تحصیلی از ضروریاتی است که سودمندی مشاورة تحصیلی با محوریت عوامل زیربنایی موفقیت تحصیلی را تضمین می‌کند. هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین و اعتباریابی مدل علّی موفقیت تحصیلی در ...
بیشتر
زمینه: دستیابی به موفقیت در رشتة تحصیلی مهم‌ترین غایت آموزشی و تعیین نقش ویژگی‌های فردی و عوامل محیطی بر این سازه به منظور تدوین نظام جامع و مدونی در زمینة هدایت تحصیلی از ضروریاتی است که سودمندی مشاورة تحصیلی با محوریت عوامل زیربنایی موفقیت تحصیلی را تضمین می‌کند. هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین و اعتباریابی مدل علّی موفقیت تحصیلی در دبیرستان براساس عوامل فردی و محیطی مؤثر بر موفقیت در رشتة تحصیلی، تعیین سهم هر یک از این عوامل و مقایسه نوع و اهمیت آن‌ها به تفکیک رشتة تحصیلی بود. جامعة آماری عبارت بودند از کلیة دانش‌آموزان سال سوم دبیرستانهای شهر یزدکه در رشته‌های علوم تجربی، انسانی، ریاضی-فیزیک وفنی/هنرستان مشغول به تحصیل بودند. روش: طرح پژوهش حاضر از نوع علّی-مقایسه ای بود و به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای از جامعة مورد نظر تعداد 550 دانش‌آموز انتخاب شدند و پرسشنامه‌های موفقیت در رشتة تحصیلی، رغبت‌سنج تحصیلی-شغلی استرانگ (صادقی، 1390)، سنخ‌نمای مایزر-بریگز (1962) و آزمون هوش چندگانه گاردنر (پاشا شریفی، 1384) را تکمیل کردند. تحلیل نتایج با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری صورت پذیرفت. یافته‌ها: تحلیل نتایج براساس مدل‌های حاصله نشان داد اثرات مستقیم تمامی پارامترهای پنج گانه (هوش چندگانه، علایق، شخصیت، عملکرد تحصیلی و متغیرهای محیطی) در تمامی مدل‌ها معنادار بودند. در تمامی رشته‌های تحصیلی نقش علایق مهم‌ترین و متغیرهای محیطی و شرایط تحصیلی کم‌اهمیت‌ترین عوامل تلقی می‌شدند. همچنین در بین گروه‌های علوم تجربی و ریاضی نقش عامل عملکرد تحصیلی برجسته‌تر بود و پس از آن علایق و هوش چندگانه قرار داشتند. بحث و نتیجه‌گیری: در ارائة راهکارهای تحصیلی به دانش‌آموزان از سوی مدیران، معلمان و مشاوران مدرسه باید به سهم گوناگون متغیرهای محیطی و فردی در رشته‌های گوناگون توجه خاصی مبذول داشت. واژگان کلیدی: مدل علّی، موفقیت تحصیلی، هدایت تحصیلی.
