کاربست رویکرد چندسطحی در تعیین نقش مولفه‌های ناکارآمد فراشناختی در گرایش دانش‌آموزان به مصرف مواد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

2 2. دانشیار گروه سنجش و اندازه‌گیری، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 3. استاد ممتاز گروه سنجش واندازه‌‌گیری، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

4 دانشیار گروه سنجش و اندازه‌گیری، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

5 دانشیار گروه روان‌شناسی بالینی و عمومی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

هدف از انجام این پژوهش، کاربست رویکرد چندسطحی درتعیین نقش مولفه‌های ناکارآمد فراشناختی مرتبط با گرایش به مصرف دانش-آموزان استان کرمان بود. روش این تحقیق همبستگی بود و برای انجام این تحقیق 1000 نفر از دانش‌آموزان استان کرمان با روش نمونه-گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های آمادگی اعتیاد زرگر، پرسشنامه فراشناختی ولز استفاده شد. نتایج رویکرد چندسطحی با استفاده از مدل آنووای یک‌راهه با اثرات تصادفی نشان داد که چهار مولفه (باورهای مثبت در مورد نگرانی، باورهای منفی در مورد نگرانی، اطمینان‌شناختی پایین و خودآگاهی‌شناختی) واریانس گرایش به اعتیاد را حدود 49 درصد در سطح مدرسه تبیین کرد. همچنین مدل عرض از مبدا تصادفی، 12 درصد از واریانس سطح دانش‌آموز را در گرایش به مصرف مواد تبیین می‌کنند، معناداری خی‌دو با مقدار 37/983 در سطح معناداری (P<0/001) در اینجا نشان‌دهنده تغییر معنادار مدل پوچ و مدل 1 است در پاسخ به این سوال که چقدر رابطه بین گرایش به سوءمصرف مواد و مولفه‌های سطح دانش‌آموزان در بین مدارس مشابه است از مدل کامل با متغیرهای سطح دانش‌آموز و مدرسه یعنی مدل 2 استفاده شد. در مدل 2 نتایج نشان داد که در سطح مدرسه میانگین باور‌ مثبت و خودآگاهی شناختی با گرایش به سوءمصرف مواد رابطه معناداری دارد ولی میانگین اطمینان‌‌شناختی و باورمنفی با گرایش به سوءمصرف رابطه معناداری ندارد در حالی‌که در سطح دانش‌آموزان اطمینان‌‌شناختی و باورمنفی با گرایش به مصرف مواد رابطه معناداری در سطح (P<0/01) دارد. در مجموع می‌توان بیان داشت که در زمینه متغیرهای مرتبط با نمونه‌هایی که ماهیت آشیانه‌ای دارند، لزوم استفاده از همه سطوح در تحلیل داده‌ها الزامی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of Multi- Level Approach in Detemining the Role of Inefficient Metacognitive Componenets on the Tendency of School Students to Drug Abuse

نویسندگان [English]

  • somayeh pourehsan 1
  • Mohammadreza Falsafinejad 2
  • Ali Delavar 3
  • Noorali Farokhi 4
  • Ahmad Borjali 5
1 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Literature and Human Sciences, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran
2 Associate professor in group of assessment and measurement, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran.
3 Full professor in group of assessment and measurement ,Faculty of Psychology and Education Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran
4 &ndash; Associate professor in group of assessment and measurement, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran.
5 Associate professor in group of psychology, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The main goal of this research was to apply the multi-level in determining the role of metacognitive components associated with drug abuse among adolescents of Kerman Province. The method used in this research was correlation type. In order to conduct this research 1000 school students of Kerman Province have been selected by using multistage cluster sampling method. For data collection in this research, ZARGAR drug addiction preparation Questionnaire and Wels’s Metacognitive Questionnaire (MCQ30) have been used. The results of multi-level approach using One-way random effects Anova showed that the four components (positive beliefs about worries, negative beliefs about worries, low cognitive trust and cognitive self-awareness) explained about 49% of the variance of addiction tendency at school level. Moreover, the random intercept model explained 12% of the student-level variance of drug abuse tendency. Here, the significance of qi-square with the value of 37.983 at the significant level (P <0.0001) reflects the significant change of the null model and model 1. In response to the question that how much the relationship between the tendency to drug abuse and student-level components is similar among schools, a comprehensive model with both student-level and school-level variables (model 2) was used. In model 2, the results showed that at the school level, the mean of positive beliefs and cognitive self-awareness about drug abuse tendency have a significant relationship, but the mean of cognitive trust and negative beliefs has not a significant relationship with the tendency to drug abuse. At the students level, there is a significant relationship between cognitive trust and negative beliefs with drug abuse tendency (P <0.01). In total, it can be said that for variables related to samples with a nesting nature, it is necessary to use all levels in data analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: inefficient metacognitive componenets
  • tendency to drug use
  • multilevel approach

مراجع

ابوالقاسمی، عباس.، احمدی، محسن.، کیامرثی، آذر. (1386). بررسی ارتباط فراشناخت و کمال گرایی با پیامدهای روان­شناختی در افراد معتاد به مواد مخدر. تحقیقات علوم رفتاری، 5 (2)، 72-85.
آقابخشی، حبیب.، صدیقی، بهرنگ.، اسکندری، محمد. (1388). بررسی عوامل موثر بر گرایش جوانان به سوء مصرف مواد مخدرصنعتی. فصلنامه پژوهش اجتماعی، 2 (4)، 71- 87.
امیرکافی، مهدی. (1385). اهمیت و منطق مدل‌های چند سطحی در تحقیقات اجتماعی. مجله جامعه شناسی ایران، 7 (4)، 38-71.
بابایی، زهرا.، رفیعی نیا، پروین. (1392). مقایسه باورهای فراشناختی و دشواری درنظم‌جویی هیجان در افراد وابسته به مواد و بهنجار، مجله روانشناسی بالینی، 5 (4)، 63-71.
بشیریان، سعید.، حیدرنیا، علیرضا.، اله وردی پور، حمید.، حاجی زاده، ابراهیم. (1391). بررسی رابطه خودکنترلی با تمایل نوجوانان به مصرف مواد مخدر. مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی همدان، 20 (1)، 45-53.
بهامین، قباد.، داوری فرد، فروزان.، ملکشاهی، مریم.، آبی، رضا.، دوستی، رضا. (1395). بررسی تاثیر باورهای فراشناختی و نگرش مذهبی بر گرایش به مصرف سیگار در نوجوانان، مجله پژوهش در دین و سلامت، 2 (3)، 35-45.
حاجی علیزاده، کبری.، بحرینیان، سید عبدالمجید.، نظیری، قاسم.، مدرس غروی، مرتضی. (1388). نقش متغیرهای شناختی، ابعاد فراشناختی و هیجانات در رفتار سوءمصرف مواد. تازه های علوم شناختی، 11 (43) 1-12.
زرگر، یدالله.، نجاریان، بهمن ونعامی، عبدالزهرا. (1387). بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی (هیجان خواهی، ابرازوجود، سرسختی روانشناختی)، نگرش مذهبی ورضایت زناشویی با آمادگی به اعتیاد به مواد مخدر. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 1،3، 99-120.
شیرین­زاده دستگیری، صمد.، گودرزی، محمدعلی.، رحیمی، چنگیز.، نظیری، قاسم. (1387). بررسی ساختارعاملی، روایی و اعتبار پرسشنامه فراشناخت 30، مجله روانشناسی، 12 (4)، 445 - 461.
قاضی طباطبایی، محمود.، حجازی، الهه.، رضائی شریف، علی. (1389). آزمون تئوری­های مساله اجتماعی پیوند با مدرسه در بین دانش­آموزان مقطع ابتدائی. مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شماره دوم: 114- 138.
قهوه چی، فهیمه.، محمد خانی، شهرام. (1391). رابطه باورهای فراشناختی، راهبردهای خودتنظیمی و هیجانات منفی در مصرف سیگار دانشجویان، مجله علوم پزشکی زنجان، 20 (81) ،93-102.
نقش، زهرا.، مقدم، اعظم. (1391). کاربرد تکنیک­های مدل یابی چندسطحی در تحلیل داده­های تیمز 2007 و مقایسه آن با تحلیل یک­سطحی. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، سال سوم( 8 ) ،133-154.
Agresti A. (2007). “Categorical data analysis. New York. P 99-137.
Birch, C. D., Stewart, S. H., & Zack, M. (2004). Emotion and motive effects on drug related cognition. InR.W. Wiers., & A. W. Stacy [Eds]. Handbook on Implicit cognition and Addiction (pp.267-280). Thousand Oaks, CA, Sage publishers, in Press.
Brook, J., Lukoff, I., & Whiteman, M. (1977). Peer, family and personality domains as related to adolescent drug behaviors. Psychological Reports, 41: 1095- 1102.
Cartwright-Hatton S, Wells A. (1997). Beliefs about worry and intrusions: The metcognitions questionnaire. Journal of Anxiety Disorders, 11: 297-315.
Gold stein, H. (2008). Handbook of Multilevel Analysis; NewYork: Springer.
Goldstein H, Browne W, Rasb ash J. (2002). “Multilevel modeling of medical data “. Stat Med: 21: 291-315.
Marlatt GA, Gorden J. (1985). Relapse prevention. New York: Guilford.
National institute of Drug Abuse. (2007). Science- Based prevention programs and principles, Retrived from Internet: WWW. Drug abuse.gov.
Pinheiro, J .C and D.M. Bates. (2000). Mixed – effects Models in S and S-PLUS. New York: Springer – Verlag.
Sarvela, P. D. & Mc Clendon, E. J. (1988). Indicators of rural youth drug use. Journal of youth and Adolescence. 17(4): 335- 347.
Spada, M, M., Nikcevic, V, A. Giovanni, B. Wells, A. (2007). Meta Cognition as a mediator of the relationship between emotion and smoking dependence. Addictive behaviours. 32, 2120-2139.
Spada, M, M, Wells, A. (2006). Meta Cognitions about Alcoho use in Problem drinkers. Clinical psychology and psychotherapy. 13,138-143.
Spada, M, M., Wells, A. (2005). Meta cognitions about alcohol use in problem drinkers. Clinical psychology and psychotherapy, 12, 150- 155.
Toneatto T. (1999). Meta cognition and substance use. Addictive Behaviors, 24(2): 167-174.
Toneatto T. (1999).A Meta cognitive analysis of craving: Implication for treatment. Journal of clinical psychology, 55, 527-537.
United Nations Office on Drugs and Crime, World Drug Report (2015). United Nations publication.
Wells, A. (2009). Meta cognitive therapy for anxiety and depression, New York: Guilford: 1-22.
Wells, A., Cart wright- Hatton. (2004). A Short form of the Metacognition questionaire: Properties of the MCQ- 30- Behavior and therapy, 42, 385-396.
Wells, A., & Matthews, G. (1994). Attention and emotion: A clinical perspective. Hove, UK: Erlbaum.
Wells, A., & Purdon, C. (1999). Meta cognition and cognitive – behavior therapy: A special issue. Clinical psychology and psychotherapy, G, 71-72. https://www.mehrnews.com/news/3727474
فصلنامه اندازه گیری تربیتی
دوره 8، شماره 32
تابستان 1397
صفحه 1-15

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار