آناهیتا مهرپور؛ مسعود حسین چاری؛ فاطمه کمالی
چکیده
زمینه: هیجان‌ها از قدیم‌ترین زمان با انسان همراه بوده‌اند و در زندگی نوع بشر ایفای نقش کرده‌اند؛ گستره، ناپایداری و شدت هیجان‌ها در کنار ابعاد سازگارانة هیجان، باعث شکل‌گیری مفهومی با عنوان «تنظیم هیجانی» شده است. در عین حال، باور و شناخت هر فرد نسبت به توانایی‌های خود، در هر لحظه زندگی او را زیر تأثیر می‌گیرد؛ چنین دیدگاهی ...
بیشتر
زمینه: هیجان‌ها از قدیم‌ترین زمان با انسان همراه بوده‌اند و در زندگی نوع بشر ایفای نقش کرده‌اند؛ گستره، ناپایداری و شدت هیجان‌ها در کنار ابعاد سازگارانة هیجان، باعث شکل‌گیری مفهومی با عنوان «تنظیم هیجانی» شده است. در عین حال، باور و شناخت هر فرد نسبت به توانایی‌های خود، در هر لحظه زندگی او را زیر تأثیر می‌گیرد؛ چنین دیدگاهی به شکل‌گیری مفهوم خودکارآمدی منجر شده است که می‌تواند در ابعاد و دامنه‌های گوناگون (اجتماعی، فردی، تحصیلی و...) بررسی شود. هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی مشخصات روان‌سنجی مقیاس خودکارآمدی در تنظیم هیجان (بندورا و هم‌کاران) بود. روش: مشارکت‌کنندگان، 291 دانش‌آموز دورة دبیرستان شهر شیراز (160 دختر و 131 پسر) بودند که به شیوة خوشه‌ای طبقه‌ای انتخاب شدند. آنان در کنار مقیاس یادشده، به پرسش‌نامه‌های کم‌رویی (چیک و باس) و عواطف مثبت و منفی (واتسون، کلارک و تلگن) پاسخ دادند. برای بررسی روایی، نخست از روش تحلیل عاملی اکتشافی در نرم‌افزار SPSS و سپس به منظور بررسی هماهنگی مدل این پژوهش با پژوهش‌های پیشین، از تحلیل عاملی تأییدی در محیط AMOS استفاده شد. یافته‌ها: در مرحلة نخست، شاخص‌های مرتبط با کفایت نمونه و متغیرها برای تحلیل عاملی بررسی شد که نتایج آن رضایت‌بخش بود. پس از اجرای تحلیل عاملی اکتشافی، دو عامل اصلی خودکارآمدی در تنظیم عواطف منفی و خودکارآمدی در تنظیم عواطف مثبت استخراج شد که در مجموع، 36 درصد واریانس را تبیین می‌کرد. به منظور بررسی برازش مدل دو عاملی همراه با اجرای تحلیل عاملی سطح دوم، از نرم‌افزار AMOS استفاده شد. اجرای تحلیل عاملی تأییدی، مدل دوعاملی پژوهش و زیرمقیاس‌های عامل خودکارآمدی در تنظیم عواطف منفی را تأیید کرد و شاخص‌های برازش مطلوبی را به دست داد. هم‌چنین، بررسی پایایی پرسشنامه ضریب آلفای 70/0 را نشان داد که مطلوب می‌نماید. نتیجه‌گیری: در نگاهی کلی، نتایج پژوهش نشان داد که «پرسشنامة خودکارآمدی در تنظیم هیجانی» برای سنجش این ویژگی در میان دانش‌آموزان مناسب است و تا حدودی می‌تواند نیازهای حال حاضر را برآورده کند.
