نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

2 مرکز تحقیقات علوم رفتاری، پژوهشکده سبک زندگی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله. تهران. ایران

چکیده

پژوهش حاضر به‌منظور تعیین ساختار روابط بین اعضای خانواده براساس ویژگی‌های شخصیتی، انجام گردید. روش‌ پژوهشی پیمایشی-اکتشافی از نوع همبستگی بود. با روش تصادفی خوشه‏ای ازمیان خانواده‏های دارای دختر دبیرستانی مناطق 1 و 3 شهر تهران، نمونه نهایی (داده‏های تمیز) باحجم 416 نفر در قالب 130 خانواده (واحد مورد مطالعه) انتخاب شدند. به‌منظور گردآوری‌داده‏ها از پرسشنامه ویژگی‏های شخصیتی NEO-FFI استفاده گردید. نمایش گرافیکی بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده از طریق تکنیک تحلیل شبکه (نظریه گراف) و الگوریتم فروترمن-رینگولد با استفاده از بسته‌های نرم افزاری qgraph و bootnet در نرم افزار R تجزیه و تحلیل شد. الگوهای رسم شده نشان داد که در خانواده‌ها، پدر- مادر کوتاهترین فاصله شخصیتی را میان اعضاء خانواده دارند. ارتباط بین تمام اعضای خانواده، غیراز دو رابطه، در خانواده‌های پنج ‌نفره مثبت و معنادار بود. در خانواده‏های سه و چهار نفره، مادر و در خانواده‏های پنج نفره، پدر مرکزیت را بین اعضای خانواده داشتند. این نتایج با نتایج بعضی از مطالعات با بوم شناخت متفاوت (سایر کشورها) یکسان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determine the structure of relationships between family members based on personality factors (network data analysis method)

نویسندگان [English]

  • Fahimeh Sadeghi Zamani 1
  • Mohammad Hossien Zarghami 2

1 M.A. Educational Psychology, Islamic Azad University Science & Research Beranch.

2 Behavioral Sciences Research Center,Life Style Institute, Baqiyatallah University of Medical Sciences,Tehran,Iran.

چکیده [English]

The purpose of this study Network data analysis application in family distance according to personality dimensions (NEO). Network analysis is a powerful method for analyzing communications between network members, which is a personality dimension and a graphical representation of matrix data. This research is a correlation study. In this research, which used cluster random sampling, 130 families with girls aged 11 to 20 from districts 1 and 3 of Tehran were chosen. The NEO Personality traits Inventory was used for data collection. The communication network depicted based on the data using network analysis technique and Fraterman-Reingold algorithm with qgraph and bootnet in software R. This pattern represented that between the subscales of personality, extraversion of the highest centrality, neuroticism had the highest negative connection and openness to experience had the least connection with other subscales. Conscientiousness-agreeableness had the most positive relationship and neuroticism-extraversion had the most negative relationship with each other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Network theory
  • family
  • Neo personality dimensions
  • Graph theory
  • R software
ابراهیمی، محمد؛ صیدی، محمد سجاد؛ و باقریان، فاطمه. (1392). معنویت و راهبردهای مقابله‌ای درخانواده: آزمون نقش واسطه­ای کیفیت ارتباط خانواده.  فصلنامهپژوهش درسلامت روانشناختی، 7 (3)، 20-11.
احمدی، لیلا؛ پناغی، لیلی؛ صادقی، منصوره السادات. (1397). رابطه خود مختاری و صمیمیت خانواده مبدأ با سازگاری زناشویی: نقش عوامل شخصیتی.فصلنامه خانواده پژوهی، 1 (53)، 56-39.
اسدی، رقیه؛ دلاور، علی و فرخی، نورعلی. (1395). تدوین مدل ساختاری برای هوش معنوی بر اساس ویژگیهای  شخصیتی و بهزیستی ذهنی. فصلنامه اندازه گیری تربیتی.  7 (25 ).  28-1.
باستانی، سوسن. و رئیسی، مهین. (1390). روش تحلیل شبکه: استفاده از رویکرد شبکه‌های کل در مطالعه اجتماعات متن باز. مجله مطالعات اجتماعی ایران، 5 (6)،57-31.
بنگستون و. ل؛ آکوک، آ.س؛ آلن،ک. ر؛ دیلورث-اندرسون، پ. و کلین، د. م. (2005). دایره المعارف خانواده (نظریه‌ها و روش­ها). ترجمه عالیه شکربیگی و شهلا مهرگانی (1393). تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
بهبودی، معصومه؛ هاشمیان،کیانوش؛ پاشا شریفی، حسن. و نوابی نژاد، شکوه. (1388). پیش‌بینی کارکرد خانواده براساس ویژگی‌های شخصیتی زوجین .اندیشهورفتار. (11)3،66-55.
چلبی، مسعود. (۱۳۷۳). تحلیل شبکه در جامعه شناسی. فصلنامه علوم اجتماعی، (۱۳۹۵)، 3 (56) ، 48-9.
دریابر، جواد. (1394). رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و الگوهای ارتباطی خانواده با کارکرد خانواده در زوجین شهرداراب. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
ساروخانی، باقر. (1393). مقدمه‌ایبرجامعهشناسیخانواده. (چاپ بیست ویکم) انتشارات سروش.
شولتز، دوان پی. و شولتز، سیدنی الن. (2013). نظریه‌های شخصیت . ترجمه یحیی سید محمدی. ویراست دهم، نشر ویرایش.
شرفی، محمدرضا. (1389). دنیای نوجوان. چاپ پانزدهم، مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.
شکوری، شعله؛ صالحی، ایرج. و خسرو جاوید، مهناز. (۱۳۹۴). مقایسه خود نظم‌بخشی، ویژگی‌های شخصیتی، کارکرد خانواده در دانش­آموزان دختر تیزهوش، باهوش متوسط و هنرستانی. فصلنامه تحول روان‌شناختی کودک، 1( ۳)، 76-79.
شیخ الاسلامی، علی؛ آذرنیور، سیده ساره. و محمدی، نسیم. (1394 ). پیش­بینی کیفیت زندگی رنان متأهل براساس دانش و نگرش جنسی و صفات شخصیت. مجله سلامت و مراقبت، 17 (3) ، 269-260.
ضرغامی، محمدحسین. (1393). کاربرد تحلیل داده‌های شبکه‌ای در یکپارچه‌سازی مؤلفه‌های مؤثر در مشاوره و هدایت شغلی و ارائه الگوی علمی مشاوره شغلی بر اساس آن. پایان‌نامه دکتری دانشگاه علامه طباطبایی.
عارفی، مختار؛ محسن زاده، فرشاد؛ قزلباشیان، زهرا؛ صادق‌پور، آتوسا. و شیخ اسمعیلی، دلنیا. (1393). همسانی شخصیتی، پنج عامل  بزرگ شخصیت و رضایت زناشویی. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 4 (3)، 569-551.
عراقی، لادن؛ طاهری، آزاده؛ جزء رمضانی، زهرا؛ عباسپور، افروز و ضرغامی، محمد حسین. (1396). تحلیل داده­های شبکه­ای در فرآیند تحلیل سؤال. فصلنامه اندازه­گیری تربیتی.  7 (28)، 160-143.
عطاری، یوسفعلی؛ امان الهی فرد، عباس؛ مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز. (1385). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی با عوامل فردی-خانوادگی و رضایت زناشویی در بین کارکنان اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه شهید چمران اهواز. 13(1)، 108-81.
فتحی آشتیانی.، علی؛ و داستانی، محبوبه. (1388). آزمون­های روان‌شناختی: ارزشیابی شخصیت و سلامت روان. تهران: انتشارات بعثت.
فروزان، حامد.؛ نقیب السادات، رضا.؛ خانیکی، هادی. و مهدی زاده؛ سید محمد. (1396). طرح‌واره (مدل) شبکه ارتباطی تربیت محور مبتنی بر اندیشه اسلامی در ایران. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی.24 (33)، 31-66.
فهیمی، صمد؛ عظیمی، زینب؛ اکبری، ابراهیم؛ امیری پیجا کلایی، احمد. و پورشریفی، حمید. (1393). پیش­بینی نشانگان بالینی در دانشجویان دارای تجربه شکست عاطفی بر اساس ساختارهای شخصیتی. نقش تعدیل‌کننده حمایت اجتماعی ادراک‌شده. مجله دانش و تندرستی، 9 (4)، 59-46.   
فیست، جس؛ فیست،گریگوری جی. (2002). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سید محمدی.(1388). چاپ چهارم، تهران: نشر روان.
کونولی،کولی دبلیو. و کونولی، جین کلور. (2009). خانواده‌درمانی مثبت. ترجمه مصطفی تبریزی، سیما قدرتی و صدیقه احمدی. (1389). چاپ اول، نشر ارسباران.
کیانی، نرگس. و عارفی، مختار. (1394). مدل تحلیل مسیر روابط میان انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده، تاب‌آوری و سلامت روانی دانشجویان. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، (3) 5، 49-22.
گروسی فرشی، میرتقی؛ مهریار، امیر هوشنگ؛ قاضی طباطبایی، سید محمود. (1380).کاربرد آزمون جدید شخصیتی نئو(NEO)  و  بررسی تحلیل ویژگی­ها و ساختار عاملی آن در بین دانشجویان دانشگاه­های ایران. مجله علوم  انسانی الزهرا.11 (39)، 173-198.
ماسن، پاول؛ هنری،کیگان؛ جروم، هوستون.؛ آلتا،کارول؛ کانجر، جان جین وی. (1979). رشدو شخصیت کودک. ترجمه مهشید یاسایی. (1396). چاپ بیست و دوم، نشرمرکز.
مجتهدی، مهشید، و عاشوری، جمال. (1394). نقش صفات شخصیت و الگوهای ارتباطی خانواده در پیش­بینی کیفیت­ زندگی پرستاران بیمارستان‌های شهید مفتح و پانزده خرداد شهرستان ورامین. مجله علمی­پژوهان، 14 (3).
مداحی، محمد ابراهیم، و صمدزاده، منا.(1390). سبک‌های تربیتی ورگه‌های شخصیت. اندیشه و رفتار. 6 (21).   
مینوچین، سالوادور. (1974) .خانوادهوخانواده‌درمانی. ترجمه باقر ثنایی. (1395)، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
ناظر، محمد؛ مختاری، محمدرضا؛ صیادی، احمدرضا و مشایخی، فاطمه. (1395). پیش‌بینی ویژگی‌های شخصیت فرزندان بر اساس سبک‌های  فرزندپروری و ارتباط آن با پنج عامل بزرگ شخصیت والدین.  مقالهپژوهشی سلامت جامعه، 10(1)، 39-29.  
نوابی نژاد، شکوه. (1390). آسیب­ها و الگوهای مطلوب خانواده. کتاب اندیشه‌های راهبردی، زن و خانواده. از مجموعه مقالات اولین کنگره ملی روان‌شناسی خانواده. دانشگاه شهید چمران اهواز. 1044-1058.
هی­لی، جیلی. (1976). روان درمانی خانواده. ترجمه باقر ثنایی. (1393). چاپ اول، انتشارات امیر کبیر.
Allik, J., H. vreb’\ičková, M., & Realo, A. (2018). Unusual Configurations of Personality Traits Indicate Multiple Patterns of Their Coalescence. Frontiers in Psychology, 9, 187.
Carrington, P. J., Scott, J., & Wasserman, S. (2005). Models and methods in social network analysis. Cambridge: Cambridge Univ Pr CrossRef Google Scholar.
Corr, Philip J.; Matthews, Gerald (2009). The Cambridge handbook of personality psychology (1. publ. ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-86218-9.
Costantini, Giulio and Epskamp, Sacha and Borsboom, Denny and Perugini, Marco and Mttus, R. and W. (2015). State of the aRt personality research: A tutorial on network analysis of personality data in R. Journal of Research in Personality, 54, 13-29.
Efendić-Spahić, T. (2013). Quality of family interactions and adoles-cent’personality traits. Human: Journal for Interdisciplinary Studies, 3(1), 6-12
Golbeck, J., Robles, C., & Turner, K. (2011). Predicting personality with social media. In CHI’11 extended abstracts on human factors in computing systems (pp. 253–262).
Jingjing Wan, Xiaoyi Fang, Linyuan Deng, Lina Huang (2007).”The Relationsh among Personality Match of Mother and Adolescent,Personality Favor and Mother-Adolescent Communication. “publish in oalib journal. 39(2), 267 - 276.
Nakao, K., Takaishi, J., Tatsuta, K., Katayama, H., Iwase, M., Yorifuji, K., & Takeda, M. (2000). “The influences of family environment on personality traits”. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 54(1), 91–95. https://doi.org/10.1046/j.1440-1819.2000.00642.
Newman, M. E. J. (2010). “Networks: An introduction.” New York: Oxford University Press.
Omasu, F., Ogawa, Y., Sugiura, Y., & Hamamoto, M. (2016). “The Influence of the Psychological Distance  between Family Members on Personality Formation. “Open Journal of Preventive Medicine, 6(10), 222–232. https://doi.org/10.4236/ojpm.2016.610021.
Horwitz, B. N., Ganiban, J. M., Spotts, E. L., Lichtenstein, P., Reiss, D., & Neiderhiser, J. M. (2011). The Role of Aggressive Personality and Family Relationships in Explaining Family Conflict. Journal of Family Psychology, 25(2), 174–183. https://doi.org/10.1037/a0023049
Roberts, S. G.  Wilson, R.  Fedurek, P. and Dunbar R. (2008). “Individual differences and personal social network size and structure.” Personality and Individual Differences s, 44, 954–964.
Selden, M., & Goodie, A. S. (2018).” Review of the effects of Five Factor Model   personality traits on network structures and perceptions of structure.” Social Networks, 52, 81–99. https:/ /doi. org/10. 1016/ j. socnet. 2017. 05. 007.
Wagner, B. M., & Reiss, D. (1995). Family Systems and Developmental Pschopathology: Courtship, marriage, or divorce? In D. Cicchetti & D. J. Cohen (Eds). Developmental Psychopathology. Vol, 1, 696- 730. New York: Wiley
Wechsler,S.M; Benson,N. Machado,W.d,L; C. M. D. B. and E. F. G (2018). “Adult   temperament styles: a network analysis of their relationships with the Big Five  Personality Model.” European Journal of Education   and Psychology, 11, 1,61–75. Retrieve from https:// www. researchgate. net/ publication/ 323334576.