نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حسین اسکندری

استادیار دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

زمینه: روان‌شناسی گفتمانی حوزۀ مطالعاتی جدیدی است که تا حدود زیادی با روان‌شناسی‌اجتماعی‌زبان همپوشانی دارد. در این حوزۀ جدید مسائلی مطرح است که روان‌شناسی‌اجتماعی‌زبان کمتر به آن می‌پردازد، مسائلی که در قلمرو ساختارها و راهبردهای ویژه گفتمان که از منظر تحلیل گفتمان قابل مطالعه است. روان‌شناسی‌گفتمانی رشته‌ای علمی است که از همگرایی رشته‌های متنوعی چون نشانه‌شناسی، زبان‌شناسی، قوم‌نگاری، روان‌شناسی شناختی و هوش مصنوعی، حول محور زبان و با عطف توجه به ماهیت اجتماعی آن پدید آمده است. روش: تحلیل گفتمان ریشه در علم هرمنوتیک دارد؛ اما به عنوان رشته‎ای مستقل در علوم انسانی و اجتماعی از اواسط دهه شصت پدیدار گشته است. تحلیل گفتمان به منزله روش بررسی روان‌شناسی‌گفتمانی در بستر فهم و مفاهمه اجتماعی به کمک گفتگو می‌شتابد تا مسئله فهم و انتقال معنا را در چارچوب مطالعه زبانی مورد واکاوی قرار دهد. نتایج: پیشرفت‌های اخیر در علوم‌انسانی، منجر به ظهور شکل جدیدی از روان‌شناسی به نام «روان‌شناسی‌گفتمانی» شده است؛ به طوری که راه‌های مختلفی را برای فهم پدیده‌های روان‌شناختی مانند: شناخت، عاطفه، باورها، هویت، ادراکات و انگیزه‌ها فراهم ساخته است. چارچوب‌های روان‌شناختی، در گسترۀ علوم اجتماعی-فرهنگی، بیش از چارچوب‌های جامعه‌شناختی در هدایت و پیشبرد فرضیه‌سازی و اجرای موضوعات پژوهشی نقش داشته‌اند. روان‌شناسی گفتمانی از جمله چارچوب‌هایی محسوب می‌شود که به فهم پدیده‌های روان‌شناختی در بستر اجتماعی- فرهنگی کمک می‌کند. بحث و نتیجه گیری: از آنجا که هر موضوع علمی روش بررسی و تحلیل خود را می‌طلبد، روان‌شناسی گفتمانی رویدادهای روان‌شناختی را از منظر و چشم‌انداز رویدادی اجتماعی و فرهنگی برآمده از زبان مورد بررسی قرار داده است و زبان را به منزله پراکسیس به کار گرفته است، و تحلیل گفتمان را به عنوان روش مطالعۀ زبان‌شناسانه انتخاب کرده است. تحلیل گفتمان مبتنی بر طیف وسیعی از منابع فکری، شامل تحلیل گفتگو، روش قوم‌نگاری، فلسفه اخیر ویتگنشتاین، روانکاوی و تحلیل انتقادی ایدئولوژی است. این رویکرد با اجتناب از فرایندهای روان‌شناختی درونی به مطالعه مضامین روانی- اجتماعی در روان‌شناسی مرسوم می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

• گفتمان
• تحلیل گفتمان
• روان‌شناسی گفتمانی
• زبان
• فرهنگ

عنوان مقاله [English]

Investigating the Role and Significance of Discourse Analysis Method in the Field of Discoursal Psychology

نویسنده [English]

• Hossein Eskandarii

چکیده [English]

method, Wittgenstein’s recent philosophy, psychoanalysis and Background: Discoursal Psychology is a new field of study that overlaps largely with socio-psychology of language. In this new field of study, certain issues are discussed that are not usually dealt with in socio-psychology of language, issues related to structures and strategies specific to discourse that can be studied from the perspective of discourse analysis. Discoursal Psychology is a scientific field of study that has emerged from the convergence of various fields such as semiotics, linguistics, ethnography, cognitive psychology, and artificial intelligence focused on language, particularly its social nature.
Method: Discourse Analysis originated from hermeneutics, but it has emerged as an independent branch in human and social sciences since mid-1960s. Discourse Analysis, as an analytical method of discoursal psychology, contributes to dialog within social understanding in order to explore comprehending and conveying meaning within the framework of language study.
Findings: New advances in human sciences have led to the emergence of a new type of psychology known as "Discoursal Psychology" that has opened various ways for understanding psychological phenomena such as cognition, affection, beliefs, identity, perceptions and motivations. Psychological frameworks within socio-cultural domains have had more significant role in directing and guiding theorizing and performing research issues than sociological frameworks. Discoursal Psychology is considered one of these frameworks that contribute to understanding psychological phenomena within socio-cultural context.
Discussions and Conclusion: As any scientific issue requires its own method of analysis and investigation, Discoursal Psychology investigates psychological events from the perspective of a socio-cultural event derived from language and considers language as the praxis and has adopted Discourse Analysis as the method of linguistic study. Discourse Analysis is based on a wide range of intellectual resources including conversational analysis, ethnographic critical analysis of ideology. While avoiding internal psychological processes, this approach studies socio-psychological themes in general psychology.

کلیدواژه‌ها [English]

• : discourse
• discourse analysis
• Discoursal Psychology
• Language
• Culture