مفهوم‎سازی و بررسی روان‎سنجی مقیاس باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی

انجم شعاع, محمد رئوف; حسینچاری, مسعود; فولادچنگ, محبوبه; لطیفیان, مرتضی; فضیلت پور, مسعود

doi:10.22054/jem.2023.71515.3425

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری رشته روان‏شناسی تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

² دانشیار گروه روان‏شناسی تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

https://doi.org/10.22054/jem.2023.71515.3425

چکیده

انسان امروزین با گرفتاری‌های بسیاری در زمینه‌ی سلامت، محیط‌زیست، اقتصاد، روابط بین‌الملل و معنویت مواجه شده است که هرکدام به‌تنهایی یا در ترکیب با سایر زمینه‌ها، می‌توانند حیات او را به خطر بیندازند. دانشمندان در عرصه‌های مختلف در تلاش‌اند راه‌های برون‌رفتی از چالش‌های موجود فراروی بشریت بگشایند. باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی تلاشی است برای دست‌یابی به باور همبستگی با تمام پدیده‌های هستی تا شاید از این راه، انسان بتواند خود را مانند سایر پدیده‌های هستی ببیند و به رفتارهای سازنده رو آورد و از ویرانگری خود بکاهد. پژوهش حاضر با هدف مفهوم‌سازی باورهای فراشناخت تکاملی کیهانی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاسی برای سنجش این باورها انجام شد. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جهت انجام این بررسی از جامعه آماری دانشجویان دانشگاه شیراز و شهید باهنر کرمان به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای، 181 نفر انتخاب شدند و درباره مجموعه‌ای شامل 81 گویه درباره باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی اظهارنظر کردند. از روش تحلیل عامل اکتشافی برای بررسی روایی استفاده شد و روش ضریب آلفای کرونباخ برای محاسبه پایایی بکار گرفته شد. لازم به ذکر است که تحلیل عامل تأییدی نیز بر روی یک نمونه جدید متشکل از 302 نفر اجرا شد. نتایج تحلیل عامل اکتشافی، تعداد 20 گویه را برای گنجاندن در مقیاس باورهای فراشناختی تکاملی کیهانی، حائز شرایط لازم نشان داد که این گویه‌ها تحت شمول چهار عامل دسته‌بندی شدند. انجام تحلیل عامل تأییدی نشان داد که 4 گویه از توان کافی برای تبیین عوامل موردنظر برخوردار نیستند. ازاین‌رو، در پی تحلیل عامل تأییدی، مقیاس باورهای فراشناختی تکاملی کیهانی شامل 4 عامل و 16 گویه حاصل شد که شاخص‌های روان‌سنجی مطلوبی دارد، جهت کاربرد در پژوهش‌های مختلف به پژوهشگران علاقه‌مند، معرفی و پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conceptualization and Psychometric Evaluation of Cosmo-Evolutionary Metacognition Beliefs Scale

نویسندگان [English]

Mohammad Raof Anjomshoaa ¹
Massoud Hosseinchari ²
Mahbubeh Fouladchang ²
Morteza Latifian ²
Masoud Fazilt-Pour ²

¹ Ph.D. Candidate in Educational Psychology, Shiraz University, Shiraz, Iran

² Associate Professor, Department of Educational Psychology, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Today's man is confronted with a multitude of challenges, ranging from health, environmental, economic, and international relations issues, to matters of spirituality. These problems, whether considered individually or collectively, pose significant threats to human life and well-being. Experts and researchers across various disciplines are now working diligently to develop solutions and overcome these challenges facing humanity. The concept of Evolutionary-Cosmic Metacognition represents an effort to foster a sense of unity and interconnectedness with all aspects of existence, potentially enabling individuals to view themselves as an integral part of the broader fabric of existence and promoting positive, constructive behavior while reducing destructive tendencies. The primary objective of this study was to conceptualize the theory of Cosmic Evolutionary Metacognitive Beliefs and validate a measurement instrument for assessing these beliefs. The study was designed with an applied purpose and utilized a correlational research methodology. For the data collection, a random multi-stage cluster sampling technique was employed, and 181 students from both Shiraz University and Shahid Bahonar University in Kerman participated in the survey. They provided responses to a set of 81 statements pertaining to the concept of evolutionary-cosmic metacognitive beliefs. Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were utilized in this study to assess the validity and reliability of the scale. Through EFA, it was determined that 20 items possessed the necessary conditions for inclusion in the Cosmic Evolutionary Metacognitive Beliefs Scale. These items were grouped into four factors based on the obtained results. The Confirmatory Factor Analysis found that 3 of the items did not possess adequate strength to account for the desired factors. As a result, the Cosmic Evolutionary Metacognitive Beliefs scale incorporates 4 factors and 17 items with favorable psychometric indices. This revised scale is recommended for use in future research by interested scholars and researchers.

کلیدواژه‌ها [English]

Human
Cosmic-evolutionary Metacognitive Beliefs
Students and Psychometric Indicators

مراجع

لطف‏آبادی، حسین. (1397). روان‏شناسی تربیتی. تهران: سمت.

لطیفیان، مرتضی و بشاش، لعیا. (1396). فراشناخت کیهانی و مولانا. تهران: اساطیر پارسی.

لطیفیان، مرتضی و بشاش، لعیا. (1401). پیوند انسان و جهان از دیدگاه فراشناخت تکاملی-کیهانی. شیراز: تخت جمشید.

یوسف‏زاده، محمدرضا، یعقوبی، ابوالقاسم و رشیدی، معصومه. (1391). تأثیر آموزش مهارت‏های فراشناختی بر خودکارآمدی دانش‏آموزان دختر متوسطه. روان‏شناسی مدرسه، 1(3)، 118-134.

Baluška, F. & Lyons, S. (2018) Symbiotic origin of eukaryotic nucleus—from Cell Body to Neo-Energide. In: Sahi VP, Baluška F (eds) Concepts in cell biology: history and evolution. Springer, Berlin. https://doi.org/10.1007/978-3-319-69944-8_3

Baluška, F., & Mancuso, S. (2018). Plant cognition and behavior: from environmental awareness to synaptic circuits navigating root apices. In Memory and learning in plants (pp. 51-77). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-75596-0_4

Barlow, P. (2010). Plant roots: autopoietic and cognitive constructions. Plant Root, 4, 40-52. https://doi.org/10.3117/plantroot.4.40

Brown, D., & Key, B. (2021). Plant Sentience, Semantics, and the Emergentist Dilemma. Journal of Consciousness Studies, 28(1-2), 155-183. https://psycnet.apa.org/record/2021-39961-007

Burke, W. M. (2003). Beauty and evolution. International Journal of Humanities and Peace, 19(1), 75-77. https://www.proquest.com/scholarly-journals/beauty-evolution/docview/207676922/se-2‏

Buss, D.M. (2012). Evolutionary psychology: The new science of the mind (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon. https://doi.org/10.4324/9780429061417

Byrne, R. W., & Bates, L. A. (2011). Cognition in the wild: exploring animal minds with observational evidence. Biology letters, 7(4), 619-622. https://doi.org/10.1098/rsbl.2011.0352

Carbone, C., & Narbonne, G. M. (2014). When life got smart: the evolution of behavioral complexity through the Ediacaran and early Cambrian of NW Canada. Journal of Paleontology, 88(2), 309-330. https://doi.org/10.1666/13-066

Cartwright, J. (2000). Evolution and human behavior: Darwinian perspectives on human nature. MIT Press. https://psycnet.apa.org/record/2000-02560-000

Cattell, R. B. (1978). Fixing the number of factors: The most practicable psychometric procedures. In The scientific use of factor analysis in behavioral and life sciences (pp. 72-91). Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-1-4684-2262-7_5

Chaisson, E, J. (2003). A unifying concept for astro-biology, Int. J. Astrobiol., 2, 91-101. https://doi.org/10.1017/S1473550403001484

Chaisson, E. J. (2004). Complexity: An energetics agenda: Energy as the motor of evolution. Complexity, 9(3), 14-21. https://doi.org/10.1002/cplx.20009

Chaisson, E. J. (2009). Cosmic Evolution-State of the Science. Cosmos and Culture/Ed. by S. Dick, and M. Lupisella, pp. 3-23. Washington: NASA Press. ISBN: 978-0-16-083119-5

Chaisson, E. J. (2011). Energy rate density as a complexity metric and evolutionary driver. Complexity, 16(3), 27-40. https://doi.org/10.1002/cplx.20323

De Winter, J. C., Dodou, D. I. M. I. T. R. A., & Wieringa, P. A. (2009). Exploratory factor analysis with small sample sizes. Multivariate behavioral research, 44(2), 147-181. https://doi.org/10.1080/00273170902794206

Dixon, B. A. (1999). [Review of Good Natured: The Origins of Right and Wrong in Humans and Other Animals, by F. de Waal]. Human Ecology Review, 6(1), 63–68. http://www.jstor.org/stable/24707435

Emery, N. J., & Clayton, N. S. (2009). Tool use and physical cognition in birds and mammals. Current opinion in neurobiology, 19(1), 27-33. https://doi.org/10.1016/j.conb.2009.02.003

Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911. https://doi.org/10.1037/0003-066X.34.10.906

Flavell, J. H. (1988). The development of children's knowledge about the mind: From cognitive connections to mental representations, In Developing Olson. Cambridge: Cambridge University Press. https://psycnet.apa.org/record/1988-98675-012

Foote, A., & Crystal, J. (2007). Metacognition in the rat. Current Biology, 17(6), 551–555. https://doi.org/10.1016/j.cub.2007.01.061

Gagliano, M. (2013). Green symphonies: a call for studies on acoustic communication in plants. Behavioral Ecology, 24(4), 789-796. https://doi.org/10.1093/beheco/ars206

Gagliano, M. (2015). In a green frame of mind: perspectives on the behavioural ecology and cognitive nature of plants. AoB Plants, 7. https://doi.org/10.1093/aobpla/plu075

Gagliano, M., & Grimonprez, M. (2015). Breaking the silence—language and the making of meaning in plants. Ecopsychology, 7(3), 145-152. https://doi.org/10.1089/eco.2015.0023

Galviz, Y. C., Ribeiro, R. V., & Souza, G. M. (2020). Yes, plants do have memory. Theoretical and Experimental Plant Physiology, 32(3), 195-202. https://doi.org/10.1007/s40626-020-00181-y

Gould, S. J. (1994). The evolution of life on the earth. Scientific American, 271(4), 84-91. http://www.jstor.org/stable/24942873

Greene, B. (2017). Why String Theory Still Offers Hope We Can Unify Physics. The Best Writing on Mathematics 2016, 16, 132. https://www.smithsonianmag.com/science-nature/string-theory-about unravel-180953637/

Griffin, D.R. (1976). The question of animal awareness. Rockefeller University Press, New York. https://digitalcommons.rockefeller.edu/ru-authors/63

Harsono, D., Bjerkeli, P., van der Wiel, M. H., Ramsey, J. P., Maud, L. T., Kristensen, L. E., & Jørgensen, J. K. (2018). Evidence for the start of planet formation in a young circumstellar disk. Nature Astronomy, 2(8), 646-651. https://doi.org/10.1038/s41550-018-0497-x

Hulse, S.H., Flower, R., & Honig, W.K. (1978). Cognitive processes in animal behavior. Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, NJ. https://psycnet.apa.org/record/1980-51406-000

Kennedy, G. M., & Kenyon, S. J. (2008). Planet formation around stars of various masses: the snow line and the frequency of giant planets. The Astrophysical Journal, 673(1), 502-512. doi: 10.1086/524130

Kim, S. W., Kim, M., & Shin, H. S. (2021). Affective empathy and prosocial behavior in rodents. Current Opinion in Neurobiology, 68, 181-189. https://doi.org/10.1016/j.conb.2021.05.002

Lai, E. R. (2011). Metacognition: A literature review. Always learning: Pearson research report, 24, 1-40. https://api.semanticscholar.org/CorpusID:146606759

Last, C. (2017). Big historical foundations for deep future speculations: cosmic evolution, atechnogenesis, and technocultural civilization. Foundations of Science, 22(1), 39-124. https://doi.org/10.1007/s10699-015-9434-y

Last, C. (2020). Historical Foundations for Future Speculations. In Global Brain Singularity (pp. 7-37). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-46966-5_2

Li, X., Jimoh, S. O., Li, Y., Duan, J., Cui, Y., Jin, K., ... & Zhang, Y. (2022). Stress memory and phyllosphere/soil legacy underlie tolerance and plasticity of Leymus chinensis to periodic drought risk. Agricultural and Forest Meteorology, 312, 108717. https://doi.org/10.1016/j.agrformet.2021.108717

Lorenz, K. (1981). The foundations of ethology. Springer-Verlag, New York. doi: 10.1007/978-3-7091-3671-3

Lyons, D. E., & Santos, L. R. (2006). Ecology, domain specificity, and the origins of theory of mind: is competition the catalyst?. Philosophy Compass, 1(5), 481-492. https://doi.org/10.1111/j.1747-9991.2006.00032.x

Plotnik, J.M., de Waal, F.B., & Reiss, D. (2006). Self-recognition in an Asian elephant. 297 Proceedings of the National Academy of Sciences, 103(45), 17053-17057. https://doi.org/10.1073/pnas.0608062103

Prior, H., Schwarz, A., & Güntürkün, O. (2008). Mirror-induced behavior in the magpie (Pica pica): evidence of self-recognition. PLoS biology, 6(8), 1642–1650. https://doi.org/10.1371/journal.pbio.0060202

Reber, A. S., & Baluška, F. (2021). Cognition in some surprising places. Biochemical and Biophysical Research Communications, 564, 150-157. https://doi.org/10.1016/j.bbrc.2020.08.115

Reiss, D., & Marino, L. (2001). Mirror self-recognition in the bottlenose dolphin: A case of cognitive convergence. Proceedings of the National Academy of Sciences, 98(10), 5937-5942. https://doi.org/10.1073/pnas.101086398

Roberts, W. A. (2012). Evidence for future cognition in animals. Learning and motivation, 43(4), 169-180. https://doi.org/10.1016/j.lmot.2012.05.005

Roitblat, H.L., Bever, T.G., & Terrace, H.S. (1984). Animal cognition. Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, NJ. https://doi.org/10.4324/9781315802602

Sapnas, K. G., & Zeller, R. A. (2002). Minimizing sample size when using exploratory factor analysis for measurement. Journal of nursing measurement, 10(2), 135-154. https://doi.org/10.1891/jnum.10.2.135.52552

Seed, A., & Tomasello, M. (2010). Primate cognition. Topics in Cognitive Science, 2 (3), 407–419. https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2010.01099.x

Simard, S. W., & Durall, D. M. (2004). Mycorrhizal networks: a review of their extent, function, and importance. Canadian Journal of Botany, 82(8), 1140-1165. https://doi.org/10.1139/b04-116

Simard, S. W., Beiler, K. J., Bingham, M. A., Deslippe, J. R., Philip, L. J., & Teste, F. P. (2012). Mycorrhizal networks: mechanisms, ecology and modelling. Fungal Biology Reviews, 26(1), 39-60. https://doi.org/10.1016/j.fbr.2012.01.001

Simard, S., Martin, K., Vyse, A., & Larson, B. (2013). Meta-networks of fungi, fauna and flora as agents of complex adaptive systems. In Managing forests as complex adaptive systems (pp. 133-164). Routledge. eBook ISBN: 9780203122808

Simard, Suzanne, Amanda Asay, Kevin Beiler, Marcus Bingham, Julie Deslippe, Xinhua He, Leanne Philip, Yuanyuan Song, and François Teste. (2015). "Resource transfer between plants through ectomycorrhizal fungal networks." Mycorrhizal networks. 133-176. https://doi.org/10.1007/978-94-017-7395-9_5

Thellier, M. (2017). Plant responses to environmental stimuli, the role of specific forms of plant memory. Quæ, Versailles, France and Springer, Dordrecht, The Netherlands. doi:10.1007/978-94-024-1047-1

Thellier, M., & Lüttge, U. (2013). Plant memory: a tentative model. Plant Biology, 15(1), 1-12. https://doi.org/10.1111/j.1438-8677.2012.00674.x

Webster, J. D. (2003). An exploratory analysis of a self- assessed wisdom scale. Journal of Adult Development. 10(1),13-22. https://doi.org/10.1023/A:1020782619051

Webster, J. D., Nic, M., Weststrate, M., Ferrari, M., Munroe, T. W. (2018). Pierce Wisdom and Meaning in Emerging. Adulthood SAGE Journals, 6(2), 118-136. https://doi.org/10.1177/2167696817707662

فصلنامه اندازه گیری تربیتی

مفهوم‎سازی و بررسی روان‎سنجی مقیاس باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی

مراجع

مراجع

دوره 14، شماره 54
دی 1402
صفحه 28-55

مفهوم‎سازی و بررسی روان‎سنجی مقیاس باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی

مراجع

مراجع

دوره 14، شماره 54دی 1402صفحه 28-55

دوره 14، شماره 54
دی 1402
صفحه 28-55