نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ایران

3 گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران

چکیده

این مقاله به طراحی مدل سنجش ابعاد اجتماعی بهزیستی ذهنی پرداخته و با مطالعه مبانی نظری موجود و مرتبط با موضوع تلاش شده تا به درکی مناسب از این بعد و شاخص‌ها و معرفهای آن ناائل گردد و در گسترش دانش پایه موجود در این خصوص نقشی در خور ایفا نماید. با توجه به ابهام مفهومی موجود در این حوزه ابتدا مترادفها و تعاریف مختلف مورد بررسی قرار گرفتند. برای دستیابی به مدل ابعاد اجتماعی بهزیستی ذهنی علاوه بر مطالعه اسنادی با صاحبنظرانی که در این حوزه فعالیت نموده‌اند مصاحبه بعمل آمده و از نظرات آنان در ساخت مدل استفاده گردد. در نهایت شش شاخص برای سنجش این بعد در نظر گرفته شد که عبارتند از امنیت اجتماعی، عدالت اجتماعی، پذیرش اجتماعی، شکوفایی اجتماعی، مشارکت اجتماعی، یکپارچگی اجتماعی. سپس مدل در بین 700 نفر از دانش‌آموزان شهر تهران اجرا شد.
پس از حذف معرفهایی که بارعاملی آنها کمتر از 4/0 بود، سه شرط ذیل برقرار گردید: 1- بارهای عاملی معرفها همگی مثبت و هماهنگ است. 2- بارهای عاملی همه معرفها از 4/0 بیشتر هستند. 3- بارهای عاملی بدست آمده در مرتبه پایین‌تر بزرگتر از مرتبه بالاتر هستند. نهایتاً سنجه‌ای با 89 گویه برای سنجش بعد اجتماعی بهزیستی ذهنی بدست آمد.
جهت وضوح بیشتر تحلیل مدل، متغیرهای پنهان به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. ضریب اعتماد ترکیبی متغیرهای مرتبه بالاتر نیز قابلیت مدل و مؤلفه‌های آن را تأیید می‌نماید و نقطه برش بالاتر از 7/0 را نشان می‌دهد: عدالت اجتماعی (907/0)، یکپارچگی اجتماعی(884/0)، شکوفایی اجتماعی (831/0)، پذیرش اجتماعی(876/0)، مشارکت اجتماعی(829/0)، امنیت اجتماعی(806/0)، بهزیستی ذهنی(954/0).
اعتبار ممیز در سطح عامل و استفاده از شاخص فورنل و لارکر بیانگر آن است که بارعاملی عامل‌های مرتبه پایین که ریشه دوم AVE است از تمام ضرایب سطر و ستونی که در آن قرار گرفته بالاتر و بیانگر اعتبار ممیز مدل کلی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing a model for measuring the social dimension of subjective well-being

نویسندگان [English]

  • mehri sadat mousavi 1
  • bahjat yazdkhasti 2
  • alireza mohseni tabrizi 3

1 Allameh Tabatabaei branch of ACECR. Tehran. Iran

2 Department of Social Science, Faculty of Literature and Humanities University of Isfahan, Iran

3 Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

This article is devoted to designing a model for measuring the social dimensions of subjective well-being. To achieve this goal, availab and related theoretical foundations were studied to provide a proper understanding of this dimension and its indicators and references. Due to the conceptual ambiguity in this field at first different synonyms and definitions were studied. In order to achieve the social dimension of subjective well-being, in addition to studying the documents, interviews were conducted with experts working in this field and were used their views on the design of the model. Finally, six indicators were used to measure this dimension: Social Security, Social Justice, Social Acceptance, Social Integration, Social Actualization, Social Contribution, Social Coherence.Then the model was executed among 700 students in Tehran.
After removing items with a total load of less than 0.4, the following three conditions were established: 1. The factor loads of the items are all positive and consistent. 2. Factor loads of all items are more than 0.4. 3. Factor loads obtained at a lower order are larger than the higher order. Finally, a questionnaire with 89 items was obtained for measuring the social dimension of mental well-being. For more explicit analysis of the model, the hidden variables were examined separately. The combined trust coefficient of higher order variables confirms the capability of the model and its components and shows a cutoff point higher than 0.7:
social justice (0.907), social integration (0.884), social flourishing (0.831), Social acceptance (0.876), social participation (0.829), social security (0.806), mental well-being (0.954).
Validity at factor level and using the Fornell and Larcker index indicate that the factor of the low-order factors, which is the root of the AVE, is higher than all the row and column coefficients in which it is positioned and represents the overall model's audit validity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • 'Subjective Well-Being'
  • 'Social Security'
  • 'Social Justice'
  • 'Social Acceptance'
  • 'Social Contribution'
افشار، زین‌العابدین (1385). امنیت اجتماعی زنان در شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
افشانی، سیدعلیرضا و ذاکری هامانه، راضیه(1391). مطالعه تطبیقی میزان احساس امنیت اجتماعی زنان و مردان ساکن شهر یزد،  زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان) 10، 3 (پیاپی 38)،162-145.
آقایی، علی‌اکبر، تیمورتاش، حسن (1389). بررسی رابطه و فرآیند آسیب اجتماعی و امنیت اجتماعی، دانشنامه3،4، 22-3.
آیزنک، مایکل (1378). روانشناسی شادی، ترجمه فیروزبخت و بیگی، تهران: انتشارات بدر.
بخارایی، احمد؛ طالبی، محمدعلی؛ محتشم، صدرالله (1395). مطالعه میزان نشاط اجتماعی در شهر بوشهر و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن، مجله مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال سیزدهم، 48، 17-36.
بیات، بهرام (1388). جامعه‌شناسی احساس امنیت. تهران: امیرکبیر.
پلاچیک، رابرت (1371). هیجان‌ها:حقایق،نظریه‌هاویکمدلجدید، ترجمه رمضان زاده، چاپ چهارم، مشهد: انتشارات استان قدس رضوی.
پناهی، محمدحسین (1389). نظریه‌های انقلاب: وقوع، فرایند و پیامدها، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
چلبی، مسعود (1383). بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران: مؤسسه پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات.
چلبی، مسعود (1384). جامعه‌شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، چاپ سوم، تهران: نی.
حاجی‌زاده میمندی، مسعود و ترکان، رحمت اله (1394). بررسی میزان و عوامل فرهنگی اجتماعی مرتبط بانشاط اجتماعی، مجله مطالعات جامعه‌شناختی شهر، سال پنجم، 16، 59-86.
حیدری ساربان، وکیل و یاری‌حصار، ارسطو (1396). عوامل مؤثر در بهبود نشاط اجتماعی از دیدگاه روستاییان مطالعه موردی: شهرستان اردبیل،فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، 7، 25.
دلاور، علی، رضایی، علی‌محمد (1386). بررسی مقایسه‌ای احساس امنیت در تهران بزرگ و یزد. فصلنامه امنیت. شماره 5،4، صفحات 153-
رضادوست، کریم؛ فاضلی، عبدالله و مقتدایی، فاطمه (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان نشاط در استان خوزستان، فصلنامه توسعه اجتماعی، 8، 4، 29-46.
 ریو، جان مارشال (1396) انگیزش و هیجان، ترجمه یحیی سیدمحمدی ، تهران: ویرایش
زارع شاه‌آبادی، اکبر، مبارکی، محمد، نائینی، الهه فردوسی زاده (1394). تحلیل رابطه بین نشاط اجتماعی و گرایش به اعتیاد در بین جوانان 18-30 ساله شهر یزد، دو فصلنامهپژوهش‌هایجامعه‌شناسیمعاصر، سال چهارم، 6، 145-174
زند، امین؛ شمس، جمال؛ نزهت، شاکری و چتر زرین، فریبا (1396) رابطه بین احساس شادکامی و عود سو مصرف مواد، فصلنامه پژوهش در پزشکی، 41، 1، 31-36.
سپیریان آذر، فیروزه؛ محمدی، نسیم؛ بدلپور، زینب و نوروززاده، وحید (1395) رابطه امیدواری و شادکامی با رضایت زناشویی، مجله سلامت و مراقبت، سال هجدهم، 1.
سیاح البرزی، هدایت؛ صالحی، سید رضا (1394). بررسی تأثیر طرح ارتقاء امنیت اجتماعی بر ابعاد امنیت اجتماعی از منظر کارشناسان ناجا، پژوهش‌نامه نظم و امنیت انتظامی، 3، 103-118.
شولتس، دوان (1369). روانشناسی کمال، ترجمه گیتی خوشدل، تهران: نشر نو.
صالحی امیری، سید رضا و افشاری نادری، افسر (1390). مبانی نظری و راهبردی مدیریت ارتقای امنیت اجتماعی و فرهنگی در تهران، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، 59.
صحرائیان، علی؛ غلامی، عبدالله و امیدوار، بنفشه (1390). رابطه نگرش مذهبی و شادکامی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، افق دانش، دوره 17، 1، 69-75
طریقه‌دار، محسن (1379). شرعوشادی، قم: موسسه فرهنگی انتشارات حضور.
عبداللهی، محمد (1387). زنان در عرصه عمومی (عوامل و موانع و راهبردهای مشارکت مدنی زنان ایرانی)، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
عبدی، توحید (1383). میزگرد پلیس مطلوب. دوماهنامه نشریه علوم انتظامی. 2.
عبدی، توحید، شرافتی‌پور، جعفر، سجادی، سید غلامرضا (1388). تأثیر عملکرد پلیس اجراییات در افزایش احساس امنیت شهروندان مراجعه‌کننده به بوستان‌های تهران. فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، 4، 587 -600
عنبری، موسی (1392). ستایش های شادمانه: الگوی موثر شادزیستی مردمی در ایران، پژوهشنامه انسان شناسی، دوره 11، 18، 101 -129
عنبری، موسی و حقی، سمیه (1393). بررسی عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر نشاط اجتماعی زنان. موردمطالعه: زنان مناطق شهری و روستایی شهرستان دلیجان، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست پنجم، 53.
فرجی، طوبی و خائمیان، طلیعه (1392). بررسی نقش رضایت از زندگی بر میزا ن نشاط، فصلنامهمطالعاتجامعه‌شناختیجوانان، سال چهارم، 10، 87-102.
کسل، فیلیپ (1383). چکیده آثار آنتونی گیدنز، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: ققنوس
گروسی، سعیده و دیگران (1386). بررسی رابطه اعتماد اجتماعی و احساس امنیت (مطالعه موردی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد جیرفت). فصلنامه دانش انتظامی، 33، 39-26.
گلابی، فاطمه و اخشی، نازیلا (1394). مشارکت اجتماعی و نشاط اجتماعی، مجله جامعه‌شناسیکاربردی، سال بیست و ششم، 59.
گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیته (ترجمه محسن ثلاثی). تهران: نشر مرکز.
مختاری، مرضیه و نظری، جواد (1389). جامعه‌شناسی کیفیت زندگی، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
مشرف جوادی، محمدحسین و ابوطالبی، محمدمهدی (1389). بررسی شاخصه‌های عدالت سازمانی در نهج‌البلاغه با تأکید بر فرمان امام علی علیه‌السلام به مالک اشتر، دو فصلنامهعلمیپژوهشیمدیریتاسلامی، سال 19، 1،36-11.
میرشاه‌جعفری، ا. عابدی، م؛ و دریکندی، ه. (1381) شادمانی و عوامل مؤثر بر آن، تهران: فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 3، 58-50.
نوابخش، فرزاد (1390). بررسی تأثیر احساس عدالت اجتماعی بر هویت ملی شهروندان سنی و شیعه‌مذهب قوم کرد نمونه موردی شهر قروه، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره هفتم، 32: 180-144.
نوایی لواسانی، محمد، صدیق سروستانی، رحمت‌الله و زاهدی مازندرانی، محمدجواد (1392). احساس عدالت و عوامل اجتماعی مرتبط با آن، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره سیزدهم، 49: 186-159.
وحیدا، فریدون؛ ودادهیر، ابوعلی؛ فرنام، محمد (1393). نشاط عمومی در زندگی اجتماعی- فرهنگی شهر: مطالعه‌ای با رویکرد تئوری کیفیت اجتماعی در شهر اردبیل، مجله مطالعات جامعه‌شناختی شهر، سال پنجم، 11، 34-1.
هزارجریبی، جعفر (1390). بررسی احساس عدالت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی شهر تهران)، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره بیست و دوم، 43: 63-41.
هزارجریبی، جعفر (1392). عوامل مؤثر بر نشاط اجتماعی، ماهنامه علمی تخصصی صدای جمهوری اسلامی ایران، 78.
هزارجریبی، جعفر و استین، افشان (1388). بررسی عوامل مؤثر بر نشاط اجتماعی با تأکید بر استان تهران، جامعه‌شناسی کاربردی 1: 119-146
Argyle, G. (2001).  The psychology of happiness, London, Rutledge.
Bauman, Z, May, Tim (2001).  Thinking Sociologically, John Wiley & Sons, Polity Press.
 Bauman, Z. (2013). The art of life, Wiley Press.2nd ed.
Blakely,G.L, Andrews, M.C. and Moorman, R.H. (2005). "The moderating effects of equity sensitivity on the relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors", Journal of Business and Psychology, 20/2: 259-273.
Bovier, P. A. Chamot, E. & Perneger, T. V. (2004). " Stress, Internal Resources, and Social Support as Determinants of Mental Health Among Young Adults", Quality of Life Research, 13, 161-170.
Burleson BR, Albrecht TL, Sarason IG. (1994). Communication of social support: messages, interactions, relationships, and community. London: Sage Publications
Buzan, B. Wæver, O. & De Wilde, J. (1998). Security: A new framework for analysis, Lynne Rienner Publishers.
Campbell, M,A, Converse, P.E.,and Rodgers, W.L.(1976). The Quality of American Life Perceptions, Evaluations and Satisfactions, New York: Russell Sage Foundation.
Diener, E. & Oishi, S. (2000). Money and happiness: Income and subjective well-being across nations, In E. Diener & E. Suh, (Eds.) Subjective well-being across cultures, Cambridge: MIT Press.
Diener, E. (2000). "Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index", American Psychologist, 55, 34—43.
 Diener, E. Suh, E. M. (2000).Culture and Subjective Well-being, London,The MIT Press.
Diener, E. and Fujita, F. (1994). "Social Comparisons and Subjective Well-being", In B.P. Buunk and F.X. Gbbons, eds. Health, Coping, and Well-being, Mahwah, NJ: Lawrence Erl baum, pp. 329-57.
Diener, E. Diener, M. (1995). "Cross-Cultural Correlates of Life Satisfaction and Self-esteem", Journal of Personality and Social Psychology 68: 653-63.
Diener, E. Suh, E. M.Smith, H. and Shao,L. (1995)."National Difference in Reported Subjective Well-being: Why Do They Occur?", Social Indicators Research 34: 7-32.
 Diener, E. Suh, E. & Oishi, S. (1997). "Recent findings on subjective well-being", Indian Journal of Clinical Psychology, 24, 25-41.
Frank, F. H. (1999). Luxury fever: Why money fails to satisfy in an era of excess, New York: Free Press.
Goodman C. (1999)." Intimacy and Autonomy in Long-Term Marriage", Journal of Gerontological Soc Work, 32(1):83-97.
Hee Shin, D. (2010). "The Effects of Trust, Security and Privacy in Social Networking: A Security-based Approach to Understand the Pattern of Adoption", Interacting with Computers, 22(5), pp.428-438.
 Henriques, G. (2013). "Happiness Versus Well-Being", access on:  https://www.psychologytoday.com/blog/theory-knowledge/201302/happiness-versus-well-being
Johnson,W & Krueger,R (2006). "How money busy happiness: genetic and environmental process linking finances and life satisfaction", journal of personality and Social Psychology, 2(10), 680-683.
Keyes, Corey Lee (1998)." Social Well-being, Social Psychology", Quarterly Vol. 61, N.2, pp 21-190.
King, L.A. and Napa, C.K. (1998). "What Makes a Good Life?",  Journal of Personality and Social Psychology 75: 156-65.
Layard, R. (2005). Happiness: Lessons from a new science. New York: Penguin Books.
Markus, H.R. Kitayama, S. and Heiman, R.J. (1996). Culture and "Basic" Psychological Principale,  In E.T.
of Mutual Influence. Washington Dc: American Psychological Association, pp.89-130.
 Michalos, A. C. (1985). "Multiple discrepancy theory",Social Indicator Research, 16, 347-413
Moller, Bjorn (2000). "National, Societal and Human security: Discussion-Case study of the Israel- Palestine Conflict",  http://sociology82.blogfa.com.
 Oishi, S. Diener, E.Lucas, R. E. and Suh, E.M. (1999). "Cross-Cultural Variations in Personality and Social Psychology", Bulletin 25: 980-90
Rego,A and Cunha,M, A. (2006). "Five-Dimensional Model of Organizational Justice", Documentos de Trabalho em Gestão, Universidade de Aveiro, DEGEI.
Rischel, J. (2007). "Evidence-Based Prevention Practice in Mental Health: What Is It and How Do We Get There?",  American Journal of Orthopsychiatry, 77, 153-164.
Sarafino, E. P. (2002). Health psychology (4th ed). New York: John Wiley & Sons, Inc.
Sarason, I. G. (1988). "Social Support, personality and health", In M. Janniss (ED). Individual differences, Stress and health Psychology. Springer-Verlag.
Seligman, ME. (2002). "Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment", New York: Free Press. ISBN 0-7432-2297-0
Suh,E. M. Diener, E. (1999). Self and the Use of Emotion Information: Joining Culture, Personality, and Situational Influences. Manuscript Submitted for Publication.
Veenhoven, R. (1998). Happiness in Nation, introductory text, Chapter 1: Quest for the Good Society.
Veenhoven, R. (2001). "Interdisciplinary forum on subjective well- being", Journal of happiness studies 2: 85-92.
Veenhoven, R. (2008). "Sociological Theories of Subjective Well-being", In: Michael Eid & Randy Larsen (Eds). "The Science of Subjective Well-being: A tribute to Ed Diener", Guilford Publications, New York, pp. 44-61
 Veenhoven, R. & Kalmijn, W. (2005)." Inequality-adjusted happiness in nations: Egalitarianism and Utilitarianism married together in a new index of societal performance", Journal of Happiness Studies, 6, 421—455.